Phnom Udong từng là cố đô của Campuchia trong khoảng từ thế kỉ 17 đến thế kỉ 19. Bên cạnh việc khám phá thủ đô Phnom Penh, một chuyến trải nghiệm về cố đô Phnom Udong để tìm hiểu lịch sử, văn hóa của “đất nước chùa tháp” sẽ làm hành trình của bạn thêm phần hấp dẫn, ý nghĩa hơn.

 

Cố đô Udong hay còn được gọi là Phnom Udong hoặc Oudong Meanchey, thuộc tỉnh Kampong Speu, Campuchia và cách thủ đô Phnom Penh hiện nay khoảng 35km về hướng tây bắc. Nơi đây từng là vương triều của đế chế Chân Lạp (Khmer cổ) trong hơn 2 thế kỷ từ năm 1618 đến 1866 trước khi trở thành cố đô khi vua Norodom đã ra chiếu chỉ dời kinh đô về Phnom Pênh vào năm 1866.

Trong tiếng Khmer, cái tên Udong Meanchey mang một ý nghĩa rất đặc biệt, trong đó Udong nghĩa là cao quý, còn Meanchey nghĩa là chiến thắng. Đây là một quần thể kiến trúc cổ kính với những ngôi đền được xây dựng từ thế kỷ 13 trên ngọn đồi cao nhìn xuống toàn cảnh đồng bằng Tonle Sap.

Từ năm 1618 cho tới năm 1866 đây là ngôi nhà của rất nhiều vị vua bị lật đổ di chuyển từ cố đô Longvek bởi người Thái xâm lược. Ngọn núi chính ở đây chạy dọc theo hướng từ phía Đông Nam sang hướng Đông Bắc trong đó khúc giữa thấp xuống như hình yên ngựa.

Một số người Campuchia cho rằng nó có hình dáng giống như rắn thần Naga đang bảo vệ, dọc theo con đường số 5 dẫn vào Udong sẽ có những bảng chỉ dẫn đến với làng Bạc, nơi làm nên những vật dụng cho vua và giới quý tộc sử dụng. Gần đó là khu vực lều dã ngoại dành cho người dân và du khách, cuối tuần thường có rất đông du khách đến đây nghỉ ngơi trong các cánh rừng rậm rạp.

Udong có vị trí cách khoảng 35km với thủ đô Phnom Penh ngày nay về hướng Tây Bắc. Du khách sẽ mất khoảng 15 đến 20 phút để đi xe đến đây. Udong hiện giờ đã trở thành một huyện trong tỉnh Kampong Speu của đất nước Campuchia; nằm ở hướng Đông Nam của tỉnh Kandal, thuộc về hướng Bắc của tỉnh Kampong Chhang và nằm về phía Tay, Tây Bắc của Phnom Penh trù phú.

Có ba cách để các bạn có thể đến với Udong, cách thứ nhất và cũng là đơn giản nhất là thuê một xe ô tô có người lái, chi phí khoảng 50USD cả đi lẫn về, cách thứ hai là đi bằng tuk tuk, chi phí khoảng 25USD, cách thứ ba khó nhất là chia tiền taxi ở bến xe Sorya gần chợ trung tâm.

Nhắc đến cố đô Udong người ta còn nhắc đến hoàng hậu Công Nữ Ngọc Vạn. Bà có họ tên đầy đủ là Nguyễn Phúc Ngọc Vạn, vốn là con gái thứ hai của chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên. Vào năm 1620, công chúa Ngọc Vạn được gả cho vua Chân Lạp là Chey Chetta II. Bà trở thành Hoàng hậu với tước hiệu là Somdach Prea Peaccayo dey Preavoreac. Cuộc hôn nhân này được sắp xếp để tăng thêm tình giao hảo giữa hai nước, giúp cho chúa Nguyễn có thể dồn lực lại đối phó với chúa Trịnh ở Đàng Ngoài thời bấy giờ. Đồng thời, cuộc hôn nhân này cũng là cơ hội to lớn cho người Việt mở rộng lãnh thổ về phía Nam. Tại cố đô Udong hiện nay vẫn còn những bức tượng khá nguyên vẹn để tưởng nhớ công lao của hoàng hậu Ngọc Vạn.

Sau khi vua Norodom dời kinh đô về Phnom Pênh vào năm 1866, cố đô Udong dần cách xa trung tâm chính trị, không có người cai quản trông nom và dân cư sinh sống. Chính vì thế mà Udong bị bỏ lại và chìm dần vào quên lãng với thời gian. Tiếp đó các thời kì của chiến tranh, bom đạn liên miên kết hợp với đế chế Khmer đỏ tàn ác đã khiến những kiến trúc của cố đô Udong đều bị tàn phá nặng nề. Một thời gian rất dài sau đó nơi đây mới chính thức được trùng tu lại. Tuy nhiên một số di tích đã bị hư hại nặng nên không thể phục hồi được nguyên lối kiến trúc cũ nữa. Chính vì thế, so với thời xa xưa thì cố đô Udong đã không còn giữ được vẻ đẹp, kiến trúc trọn vẹn.

Cố đô Udong nói chung và kiến trúc Campuchia cổ nói riêng vốn nổi tiếng bởi nghệ thuật kiến trúc, nghệ thuật điêu khắc đạt tầm đỉnh cao. Tương tự với Angkor Wat, nơi đây cũng được đầu tư một cách công phu về trí tuệ, công sức của các bậc thầy điêu khắc.

Vô số các công trình, đền chùa, tháp cao,… được đục đẽo thủ công từ các phiến đá khổng lồ, kết hợp cùng vẻ thăng trầm rêu phong của thời gian tạo nên một vẻ đẹp kì vĩ mà vô cùng bí ẩn. Điểm nhấn tại đây là những tháp Gropa cao vút, trên đỉnh tháp có hình điêu khắc vô cùng tinh xảo. Các tháp này được xây dựng theo kiến trúc tương tự như cố đô Ayuthaya – Thái Lan.

Điểm nhấn tại đây là những tháp Gropa cao vút, trên đỉnh tháp có hình điêu khắc rất lạ mắt. Các tháp cao được xây dựng tương tự như cố đô Ayuthaya – Thái Lan và hiện nay các tháp hầu hết đều đổ nát. Người ta ra sức trùng tu nó bằng phương pháp theo chính phương pháp mà người Khmer đã từng làm là trùng tu hoàn toàn bằng thủ công với công cụ chính là ròng rọc để kéo các nguyên liệu cần thiết cho việc trùng tu.

Tại di tích Udong hiện nay vẫn còn một số di tích tôn giáo quan trọng đang nằm trong danh sách đề cử làm di sản văn hóa thế giới của UNESCO. Các di tích này bao gồm các mộ táng của những vị vua Khmer cũng như các hiện vật tôn giáo có niên đại hơn 100 năm. Udong rất nổi tiếng với bức tượng Phật lớn tuy đã bị hư hại trong cuộc giao chiến với quân đội Khmer đỏ.

Chính những phần bị phá hủy không thể được phục hồi khiến cho khu di tích thêm phần hoang sơ, làm du khách khi đến tham quan tại đây không còn hứng thú nhiều so với một cố đô nổi tiếng khác là Angkor Wat. Tuy vậy nhưng cố đô Udong vẫn còn đó nét hấp dẫn bởi sự thăng trầm cổ kính, những bức tượng phủ màu rêu phong.

Hiện nay chính phủ Campuchia đang ra sức trùng tu Udong bằng phương pháp mà người Khmer đã từng làm là xây dựng hoàn toàn bằng thủ công với công cụ chính là ròng rọc để kéo các nguyên liệu cần thiết. Chắc chắn rằng sắp tới đây sẽ là một điểm du lịch cực kì hấp hẫn đối với khách du lịch trên toàn thế giới.

Theo Nhu Nguyen (Wiki Travel)